Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 47
śakṛcśayāvaṃ kharaṃ rūkṣamadho niryāti nānilaḥ||95||
kaṭyūrugudaśūlaṃ ca heturyadi ca rūkṣaṇam||96||
tatrānubandho vātasya śleṣmaṇo yadi viṭ ślathā||96||
śvetā pītā guruḥsnigdhā, sapicśaḥ stimito gudaḥ||97||
hetuḥ snigdhagururvidyādyathāsvaṃ cāsralakṣaṇāt||97||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
śakṛcchyāvādiśūlaparyantaṃ lakṣaṇaṃ yadā syāt tatrānubandho vātasyetyavabodhyam| heturyadi rūkṣaṇaṃrūkṣaṇaṃ ceddheturāsevitaḥ śakṛcchyāvādilakṣaṇaṃ cotpannaṃ tadā vātānubandhatvaṃ jñeyam| tathaiva viṭślathādilakṣaṇaṃ snigdhaguruṇā ca sevitena hetunā sahitaṃ śleṣmaṇo'nubandhasyānumāpakam| asrasya lakṣaṇācca-sirāvyadhavidhyuktāt "vātāchchyāvāruṇaṃ"(hṛ.sū.a.37/40) ityādikācca lakṣaṇāt, vātasyānubandhaṃ vidyāt| "kaphāt snigdhaṃ"(hṛ.sū.a. 37/41) ityādikāllakṣaṇāt kaphasyānubandhaṃ vidyāt| §14618 10