Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 18
saptāhaṃ vā daśāhaṃ vā māsārdhaṃ māsameva vā||38||
balakālavikārajño bhiṣak takraṃ prayojayet||38||
sāyaṃ vā lājasaktūnāṃ dadyāttakrāvalehikām||39||
jīrṇe takre pradadyādvā takrapeyāṃ sasaindhavam||39||
takrānupānaṃ sasnehaṃ takraudanamataḥ param||40||
yūśai rasairvā takrāḍyaiḥ śālīn bhuñjīta mātrayā||40||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
saptāhaṃ daśāhaṃ māsārdhaṃ māsaṃ vā yāvat balādividvaidyo mathitaṃ yojayet| athavā, kevalena takreṇāśitumaśaktastadā sāyaṃ-dinānte, lājasaktūnāṃ sambandhinīṃ takrāvalehikāṃ dadyāt| athavā, takre jīrṇe takrasiddhāṃ peyāṃ saindhavānvitāṃ dadyāt| saindhavaśabdasyānte śrutatvādubhayorapyavalehikāpeyayoḥ saindhavenayogo vedyaḥ| ataḥ paraṃ-avalehikāpeyāto'nantaraṃ, takreṇa sahaudanamīṣatsnehaṃ takrānupanaṃ dadyāt| athavā, yūṣai rasairvā takrabhūyiṣṭhaiḥ śālīn mātrayā bhuñjīta| kārye bhaktādau kāraṇatvenopacārāt śālīnbhaktatvena pariṇatān, dadyāditi vedyam| sarvathā'tra takraprayogaḥ prāyeṇa pūjita ityata evāha-