Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 28
nāvikṣobhya mano madyaṃ śarīramavihanya vā||46||
kuryānmadātyayaṃ tasmādiṣyata harṣaṇī kriyā||47||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
madyaṃ yasmānmānasaṃ nāvikṣobhya-api tu manasaḥ prakṣobhaṇaṃ kṛtvā, na ca śarīrasya vihananamakṛtvā, evameva yathā kathañcinmadātyayaṃ kuryāt| yataścaivaṃ tasmāddhetorharṣotpādikā kriyā eṣṭavyā| nākṣobhyetyayaṃ pāṭho na śreyān, lyabādeśasyātra durlabhatvāt|5
4.7.60
saṃśuddhiśamanādyeṣu madadoṣaḥ kṛteṣvapi||47||
na cecchāmyetkaphe kṣīṇe jāte daurvalyalāghave||48||
tasya madyavidagdhasya vātapittādhikasya ca||48||
grīṣmopataptasya taroryathā varṣaṃ tathā payaḥ||49||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
saṃśuddhiśamanādyeṣūpakrameṣu kṛteṣvapi yadi madadoṣomadyottho vyādhiḥ, na śāmyet, tasya madyena vidagdhasyāta eva ca kaphe sau-yadhātau kṣīṇe'ta eva jāte daurbalyalāghave-alpapramāṇatve kārśye ca sati, tadānīṃ sāmarthyādvātapittayoratiriktatā, vātapittadhikasya ca kṣīṇaujastvāttathā payaḥ pathyam| yathā grīṣmopataptasya tarorvarṣam| varṣamiti kṛdvidhau "bhayādīnāmupasaṅkhyānam" ityac|