Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 28
kaphānubandhe tasmiṃstu rūkṣoṣṇāmācaretkriyām||43||
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
sakaphe vātahṛdroge bheṣajamāha-kaphānubandha iti| yogaratne-"nāgaraṃ vā pibeduṣṇaṃ kaṣāyaṃ vahnivardhanam| kāsaśvāsānilaharaṃ śūlahṛdroganāśanam|| pāṭhāṃ vacāṃ yavakṣāramabhayāmamlavetasam| durālabhāṃ citrakaṃ ca tryūṣaṇaṃ lavaṇatrayam|| śaṭhī puṣkaramūlaṃ ca tittiḍīkaṃ sadāḍimam| mātuluṅgyāṣca mūlāni sūkṣmacūrṇāni kārayet|| sukhodakena madyairvā cūrṇānyetāni pācayet| arśaḥ śūlaṃ sahṛdrogaṃ gulmaṃ cāpi vyapihati||" iti| saṅgrahe (ci. a. 8.)- "tryūṣaṇaṃ triphalā pāṭhā madhūkaṃ madhukaṃ truṭī| pañcamūlaṃ laghu bale mede vṛddhiḥ śatāvarī|| kaṇḍūkarī tāmalakī jīvakaṣcākṣasammitaiḥ| taiḥ pacetsarpiṣaḥ prasthaṃ dadhnaḥ prasthena māhiṣāt|| yuktaṃ siddhaṃ ca madhunā tannihanti niṣevitam| hṛtpāṇḍugrahaṇīpārśvaśvāsakāsahalīmakān||"iti|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
tasmin-vātike hṛdroge, kaphānubandhe tu sati rūkṣoṣṇāṃ kriyāṃ seveta|