Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 19
elājamodātriphalāsaurāṣṭrīvyoṣacitrakān||28||
sārānariṣṭagāyatrīśālabījakasambhavān||28||
bhallātakaṃ viḍaṅgaṃ ca pṛthagaṣṭapalonmitam||29||
salile ṣoḍaśaguṇe ṣoḍaśāṃśasthitaṃ pacet||29||
punastena ghṛtaprasthaṃ siddhe cāsminpalāni ṣaṭ||30||
tavakṣīryāḥ kṣipotrniṃśatsitāyā dviguṇaṃ madhu||30||
ghṛtātrnijātātrnipalaṃ tato līḍhaṃ khajāhatam||31||
payonupānaṃ tatprāhṇe rasāyanamayantraṇam||31||
medhyaṃ cakṣuṣyamāyuṣyaṃ dīpanaṃ hanti cācirāt||32||
mehagulmakṣayavyādhipāṇḍurogabhagandarān||32||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
elādi pratyekamaṣṭapalapramāṇaṃ ṣoḍaśaguṇe jale ṣoḍaśāṃ śasthitaṃ-ṣoḍaśāṃśāvaśeṣitaṃ yathāsyāttathā, pacet| tena-kvāthena, punarghrutaprasthaṃ pacet| siddhe cāsmin ghṛte tugākṣīryāḥ palāni ṣaṭ, sitāyāstriṃśatpalāni, mākṣikaṃ ghṛtāddviguṇaṃ-prasthau dvāvityarthaḥ, trijātakāt palatrayaṃ tadetasmin kṣipet| khajāhataṃ samīkaraṇāya darvyā''aloḍitaṃ, pūrvāhṇe līḍhaṃ payonupānaṃ rasāyanamayantraṇaṃ medhyādiguṇaṃ ca syāt| āśveva gulmādīn hanti|