Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 31
kaṣāyairvividhairebhirdīpte'gnau vijite kaphe||35||
raktapittaṃ na cecchāmyettatra vātolbaṇe payaḥ||36||
yuñjayācchāgaṃ śṛtaṃ, tadvadgavyaṃ pañcaguṇe'mbhasi||36||
pañcamūlena laghunā śṛtaṃ vā sasitāmadhu||37||
jīvakarṣabhakadrākṣābalāgokṣuranāgaraiḥ||37||5 pṛthakpṛthakśṛtaṃ kṣīraṃ saghṛtaṃ sitayā'thavā||38||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
ebhirvividhaiḥ-nānāprakāraiḥ kaṣāyaiḥ, agnau dīpte kaphe ca vijite sati yadi raktapittaṃ na śāmyati, tadā tatra vātolbaṇe raktapitte sati pañcaguṇe'mbhasi śṛtaṃ chāgaṃ payo yuñjayāt| pañcaguṇe'mbhasi gavyaṃ kṣīraṃ kvathitaṃ tadvat-tena chāgena samānaguṇaṃ, tacca yuñjayāt| athavā laghunā pañcamūlena śṛtaṃ gavyaṃ saśarkarāmadhu tadguṇam| tathā, jīvakarṣabhakādibhiḥ pṛthak pṛthak śṛtaṃ saha ghṛtenāthavā śarkarayā saha tadguṇam| §12656
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
atha jīrṇaraktapittam| tatra śāgakṣīraprayogamāha-kaṣāyairvividhairiti| gavyakṣīramāha-tadvadgavyamiti| tadvat-"alpāmbupānavyāyāmakaṭutik
" (hṛ. sū. a. 5/24) ityuktahetumat| pañcaguṇe'mbhasi śṛtam| kṣīrāntaramāha-pañcamūleneti kṣīrāntaramāhajīvakarṣabhaketi| 5