Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 94
kṣīrocitasya prakṣīṇaśleṣmaṇo dāhatṛṅvataḥ||106||
kṣīraṃ pittānilārtasya pathyamapyatisāriṇaḥ||107||
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
payaḥpāne'dhikāriṇamāha-kṣīrocitasyeti| atisāriṇo'pikiṃ punaḥ śodhyasya|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
kṣīramucitaṃ-sātmyaṃ, yasya tasya kṣīrocitasya, tathā prakarṣeṇa kṣīṇaḥ śleṣmā yasya tasya prakṣīṇaśleṣmaṇaḥ, tathā dāhaśca tṛṭ ca te vidyete yasya tasya dāhatṛḍvataḥ, ata eva pittānilābhyāmārtasya-pīḍitasya, kṣīraṃ pathyam| atisāriṇo'pipathyam, kiṃ punaḥ prakṣīṇaḥ śleṣmā yasya tasya kṣīrocitasya pūrvoktaviśeṣaṇaviśiṣṭasya kṣīraṃ na pathyam? ityapi śabdārthaḥ|