Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 89
cyavamānaṃ jvarotkliṣṭamupekṣeta malaṃ sadā||102||
pakvo'pi hi vikurvīta doṣaḥ koṣṭhe kṛtāspadaḥ||103||
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
svayaṃpravṛtteḥ stambhanaṃ niṣedhayati-cyavamānamiti|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
jvareṇotkliṣṭaṃ-utkleśitaṃ jvarotkliṣṭaṃ, malaṃ-purīṣākhyaṃ, cyavamānaṃ-patantaṃ, sadā upekṣeta-na tadvidhāraṇe prayatnaṃ kuryāt| nanu, auṣadhāni (dhena) kimityasau na vidhnīyate? ityāha-pakvo'pītyādi| doṣaḥ purīṣākhyo, yataḥ pakvaḥ| apiśabdātkimutāpakvaḥ? koṣṭhe-āmapakvāśayāśrayākhye, kṛtaṃ-gṛhītaṃ, āspadaṃavasthitiḥ, yena sa evaṃbhūto vikurvīta-vikāraṃ kuryāt|