Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 33
madyodbhave madyanitye pittasthānagate kaphe||35||
grīṣme tayorvā'dhikayostṛṭchardirdāhapīḍite||35||
ūrdhvaṃ pravṛtte rakte ca peyāṃ necchanti—————-||36||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
madyodbhava ityādiṣvartheṣu peyāṃ necchanti, munaya iti śeṣaḥ| madyenodbhavo yasya tasmin madyodbhave jvare, tathā madyanitye puruṣe, tathā kaphe pittasthānagate sati, tathā grīṣmakāle, tathā tayorvā'dhikayoḥ, tayoriti pittakaphau parāmṛśyete, pittakaphayoścādhikayoḥ, pittasthānagate kapha ityastayoreva prakṛtatvāt, tathā tṛṭchardirdāhaiḥ samuditaiḥ pīḍite puruṣe yo jvarastasmiṃśca, pratyekaṃ tu tṛḍārte'nujñātaiva, āsvedanidrastṛṣṇātrta ityukteḥ, dāhārte'pi sṛṣṭaviḍbahupitto vetyāha, tathā yasyordhvaṃ pravṛtte rakte jvarastasmiṃśca peyāṃ necchhanti| teṣu tarhi kiṃ kāryam? ityāha-
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
niṣiddhapeyasya tarpaṇamāha-teṣu tviti| lājatarpaṇaṃlājacūrṇakṛtamartham| saṅgrahe tu (ci.a. 1)-"drākṣādāḍimakāśmaryapathyāpīlup jvaraghnaistoyamṛditairadbhirvā lājatarpaṇān| pibetsusūkṣmarajasaḥ" iti| tatra tarpaṇaśabdena saktvaḥ| te ca lājānām| §11995