Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 27
gṛhītvā'rdhaṃ tanorvāyuḥ sirāḥ snāyūrviśoṣya ca||38||
pakṣamanyataraṃ hanti sandhibandhān vimokṣayan||39||
kṛtsno'rdhakāyastasya syādakarmaṇyo vicetanaḥ||39||
ekāṅgarogaṃ taṃ kecidanye pakṣavadhaṃ viduḥ||40||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
vāyustanoḥ-śarīrasya, ardhaṃ gṛhītvā sirāḥ snāyūśca viśoṣya tato'nyataraṃ-vāmaṃ dakṣiṇaṃ vā, pakṣaṃ hanti| kiṃ kurvan? sandhīnāṃ bandhān vimokṣayanvighaṭṭayan| tasyaiva ca-vyādhimataḥ, kṛtsnaḥ-sarvo'rdhakāyaḥ, akarmaṇyaḥ-kriyāyāmaśakto, vicetanaśca syāt| taṃ-īdṛśaṃ vātavyādhiṃ, kecidekāṅgarogaṃ vadanti, anye pakṣavadhamityāhuḥ| ardhakāya iti "ardhaṃ napuṃsakam" iti samāsaḥ| §11623