Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 44
raktavāhisirotthānā raktajā jantavo'ṇavaḥ||51||
apādā vṛttatāmrāśca saukṣmyātkecidadarśanāḥ||51||
keśādā lomavidhvaṃsā lomadvīpā udumbarāḥ||52||
ṣaṭ te kuṣṭhaikakarmāṇaḥ sahasaurasamātaraḥ||52||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
raktajāḥ kṛmayo raktavāhisirotthānāḥ syuḥ| tathā, apādā vṛttāstāmravarṇāśca| saukṣmyāt-sūkṣmatvātkāraṇāt, kecidadarśanāḥ-pratyakṣapramāṇāsamadhigamyāḥ kāryeṇaivānumīyante| teṣāṃ nāmānyāha-keśādā lomavidhvaṃsā lomavidhvaṃsā lomadvīpā udumbarā iti| tathā saha saurasamātṛbhyām vartanta iti sahasaurasamātaraḥ| saurasamātṛsaṃjñaṃ nāmadvayam| evaṃ ṣaḍete raktajāḥ kṛmayaḥ| anye tvevaṃ paṭhanti "sahajā rasamātaraḥ " iti| saha śarīreṇa jāyanta iti sahajāḥ, raso mātā-jananī, yeṣāṃ tatprabhavatvātte rasamātara iti| kuṣṭhena sahaikaṃ karma-romaharṣakaṇḍūtodādikaṃ keśalomadhvaṃsādikaṃ tvaksirāsnāyumāṃsataruṇāsthibhakṣaṇaṃ vā, yeṣāṃ ta evam|