Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 43
kaphādāmāśaye jātā vṛddhāḥ sarpanti sarvataḥ||47||
pṛthubradhnanibhāḥ kecit kecidgaṇḍūpadopamāḥ||47||
rūḍhadhānyāṅkurākārāstanudīrghāstathā'ṇavaḥ||48||
śvetāstāmrāvabhāsāśca nāmataḥ saptadhā tu te||48||
antrādā udarāveṣṭā hṛdayādā mahākuhāḥ||49||
kuravo darbhakusumāḥ sugandhāste ca kurvate||49||
hṛllāsamāsyasravaṇamavipākamarocakam||50||
mūrcchācchardijvarānāhakārśyakṣavathupīnasān||50||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
kaphādāmāśaye jātāḥ-na pakvāśaye| tatra hi pṛthagadhyeṣyate (ślo. 53) - "pakvāśaye purīṣotthāḥ" iti| te ca vṛddhāḥ santaḥ sarvataḥ-sarvasmin śarīre, sarpanti-prasaranti| sarvata iti "ādyāditvāt(dibhyaḥ)" tasiḥ| pṛthubradhnanibhā ityādinā saṃsthānakathanam| śvetā ityādinā varṇakathanam| nāmato-nāmnā ca, te saptadhā-saptaprakārāḥ| tuścārthe| tānyeva sapta nāmānyāha-antrādā ityādinā| antrāṇyadantītyantrādāḥ, ityādīnyarthānugatāni nāmāni| kānicit yādṛcchikāni kurava ityādīni| te ca-kaphajāḥ kṛmayo, hṛllāsādikaṃ kurvanti|