Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 4
vātena kuṣṭhaṃ kāpālaṃ, pittādaudumbaraṃ, kaphāt||7||
maṇḍalākhyaṃ vicarcī ca, ṛkṣākhyaṃ vātapittajam||8||
carmaikakuṣṭhakiṭibhasidhmālasavipādikāḥ||8||
vātaśleṣmodbhavāḥ, śleṣmapittāddadruśatāruṣī||9||
puṇḍarīkaṃ savisphoṭaṃ pāmā carmadalaṃ tathā||9||
sarvaiḥ syātkākaṇaṃ————————————-||10||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
[vātena-] vātolbaṇena sannipātena, kāpālaṃ nāma kuṣṭhaṃ bhavati| pittāt-pittādhikātsannipātāt, audumbaraṃ nāma kuṣṭhaṃ jāyate| kaphāt-kaphādhikātsannipātāt, maṇḍalākhyaṃ kuṣṭhaṃ jāyate| tathā vicarcī ca, kaphādeveti cārthaḥ| ṛkṣākhyaṃ kuṣṭhaṃ vātapittajaṃvātapittolbaṇātsannipātājjātam| evamagre'pi yojyam| carmaikakuṣṭhakiṭibhasidhmālasavipādikā vātaśleṣmodbhavāḥ| śleṣmapittāt dadruśatāruṣī dve kuṣṭhe| na kevalaṃ dadru śatāruśca śleṣmapittāt, yāvatpuṇḍarīkaṃ tathā visphoṭastathā pāmā tathā carmadalaṃ jāyate| sarvaiḥtribhireva samairdoṣaiḥ, kākaṇaṃ nāma kuṣṭhamutpadyate| evametānyaṣṭādaśa kuṣṭhāni bhavanti|