Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 1
athātaḥ kuṣṭhaśvitrakṛminidānaṃ vyākhyāsyāmaḥ||2||
iti ha smāhurātreyādayo maharṣayaḥ||2||
mithyāhāravihāreṇa viśeṣeṇa virodhinā||1||
sādhunindāvadhānyasvaharaṇādyaiśca sevitaiḥ||1||
pāpmabhiḥ karmabhiḥ sadyaḥ prāktanairvoritā malāḥ||2||
sirāḥ prapadya tiryaggāstvaglasīkāsṛgāmiṣam||2||
dūṣayanti ślathīkṛtya niścarantastato bahiḥ||3||
tvacaḥ kurvanti vaivarṇyaṃ duṣṭāḥ kuṣṭhamuśanti tat||3||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
mithyāhārādinā tathā sādhunindāvadhādibhiḥ pāpmabhiḥ karmabhiḥ sadyaḥ sevitaiḥ-anuṣṭhitaiḥ, prāktanairvāanyajanmācaritaiḥ| sevitagrahaṇena sātatyānuṣṭhānaṃ dyotayati| tena kadācitkaraṇatvameṣāṃ na kuṣṭhaheturiti gamyate| taistathābhūtaiḥ karmabhirmithyāhārādinā ca īritāḥ-duṣṭāḥ, malāḥ-vātapittakaphāḥ, śirāstiryaggāminīḥ prapadya-āśritya, tvaglasīkāsṛgāmiṣaṃ dūṣayanti| tadeva ca tvagādikaṃ śithilīkṛtya tataḥ-anantaraṃ, bahirniścaranto-bāhyadeśe prasarantaḥ, tvaco [ yat ] vaiva rṇyaṃ kurvanti tatkuṣṭhamuśanti, munaya iti śeṣaḥ|