Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 28
vātānmanyāśiraḥśūlaṃ jvaraplīhāntrakūjanam||41||
vyadhaḥ sūcyeva viṭsaṅgaḥ kṛcchrāducchvasanaṃ muhuḥ||42||
stambho gātre mukhe śoṣaḥ kārśyaṃ viṣamavahnitā||42||
rūkṣakṛṣṇatvagāditvaṃ calatvādanilasya ca||43||
anirūpitasaṃsthānasthānavṛddhikṣayavyathaḥ||43||5 pipīlikāvyāpta iva gulmaḥ sphurati tudyate||44||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
vātādgulme sati manyāśūlādayo bhavanti| tathā, calatvācca vāyorgulmo'nirūpitasaṃsthānasthānavṛddhikṣayavyathaḥ syāt| anirūpitāḥ saṃsthānādayo yasya sa evam| saṃsthānaṃākāraḥ| sthānaṃ-āśrayaḥ| tathā, pipīlikābhirvyāptaḥ-cita iva, gulmaḥ sphurati tudyate ca| tudyata iti karmakartari| 5