Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 22
—————————————chidravaiguṇyenānilena vā||29||
ākṣiptamalpaṃ mūtraṃ tadbastau nāle'thavā maṇau||29||
sthitvā sravecchanaiḥ paścātsarujaṃ vā'tha nīrujam||30||
mūtrotsaṅgaḥ sa vicchinnataccheṣaguruśephasaḥ||30||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
chidravaiguṇyena-mūtradvāradoṣeṇa, anilena vā tathābhūtena, yadākṣiptaṃ mūtramalpaṃ-kiñciccheṣaṃ mūtraṃ, tadbastau sthitamathavā nāle maṇikande vā sthitam| tatra sthitvā paścāt-anantaraṃ, śanaiḥ-mandaṃ mandaṃ kṛtvā, sarujamathavā nīrujaṃ sravet| puṃsaḥ kimbhūtasya? vicchinnataccheṣaguruśephasaḥ| tadati prakṛtaṃ mūtraṃ parāmṛśyate, tasya-muktamūtrasya, śeṣastaccheṣaḥ, vicchinnaścāsau taccheṣaśca vicchinnataccheṣaḥ, tena guruśepho-guru meḍhraṃ, yasya sa vicchinnataccheṣaguruśephāḥ, tasya vicchinnataccheṣaguruśephasaḥ| sa evaṃvidhaḥ san mūtrotsaṅga ucyate|