Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 11
tatra vātādbhṛśārtyārto dantān khādati vepate||11||
mṛdgāti mehanaṃ nābhiṃ pīḍayatyaniśaṃ kvaṇan||11||
sānilaṃ muñcati śakṛnmuhurmehati binduśaḥ||12||
śyāvā rūkṣā'śmarī cāsya syāccitā kaṇṭakairiva||12||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
tatra-tāsvaśmarīṣu madhye, vātādyā'śmar O tasyāmutpannāyāṃ satyāṃ pumān bhṛśārtyārtaḥ-atyantaṃ pīḍayā pīḍito, dantān khādati| tathā, vepate-kampate| mehanaṃmeḍhraṃ, mṛdgāti-malayati| nābhiṃ ca hastābhyāṃ pīḍayati| kiṃ kurvan? aniśaṃ-anavarataṃ, kvaṇannānāvidhaduḥkhodbhāvakaṃ śabdaṃ vidadhat| tathā, sahānilena-vātasahitaṃ, śakṛnmuñcati| tathā, muhurmehatimūtraṃ punaḥpunaḥ sṛjati| binduśo-binduṃ binduṃ kṛtvā| asya ca-narasya, aśmarī śyāvā varṇataḥ, tathā rūkṣā kaṇṭakaiściteva-vyāptā, bhavet|