Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 8
yadā vāyurmukhaṃ basterāvṛtya pariśoṣayet||6||
mūtraṃ sapittaṃ sakaphaṃ saśukraṃ vā tadā kramāt||6||
sañjāyate'śmarī ghorā pittādgoriva rocanā||7||
śleṣmāśrayā ca sarvā syāt——————————-||7||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
yadā-yasmin kāle, vāyuḥ kupito bastermukhamāvṛtyaruddhvā, pariśoṣayenmūtraṃ kevalaṃ kadācitsapittaṃ kadācitsakaphamathavā saśukraṃ mūtraṃ tadā sañjāyate'śmarī| kramāt-yathottaram, ghorā mūtrāśmarī, ghoratarā pittāśmarī, ghoratamā śleṣmāśmarī, tato'pi ghorā śukrāśmarī, iti kramaśabdasyārthaḥ| vāyunā pittaṃ saṃśoṣya goryathā rocanā sañjāyate tathā'śmarīti| sarvā cāśmarī śleṣmāśrayā| śleṣmā āśrayaḥ-ādhāro, yasyāḥ saivam| kaphamāśritya sarvā'śmarī syādityarthaḥ|