Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 5
tatra hetuḥ sahotthānāṃ valībījopataptatā||6||
arśasāṃ, bījataptistu mātāpitrapacārataḥ||6||
daivācca, tābhyāṃ kopo hi sannipātasya tānyataḥ||7||
asādhyānvevamākhyātāḥ sarve rogāḥ kulodbhavāḥ||7||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
tatreti nirdhāraṇe, sahajottarakālabhāviṣvarśaḥsu madhye, sahotthānāmarśasāṃ hetuḥ valībījopataptatā| valyāḥ-sambandhi bījaṃ-śukrārtavāṃśo, yasmātsā valī utpadyate| upataptasya bhāva upataptatā,-arśovikārakaraṇasamarthairvātapittakaphaiḥ pīḍanaṃ, balībījasyopataptatocyate| sā ca bījopataptiḥbījopatāpo, mātāpitrapacārataḥ| mātā ca pitā ca mātāpitarau, tayorapacāraḥ-aparādha āhāravihārādikṛtaḥ, tasmāt| tathā daivāt-tathāvidhāt prākkṛtādaśubhakarmaṇo, bījopataptiḥ| tābhyāṃ-mātāpitrapacāradaivābhyāṃ, yasmātsannipātasya kopaḥ, tasmāttāni-arśāṃsi, asādhyāni| evaṃanena prakāreṇa, prāṇināṃ sarve rogāḥ kulodbhavā ākhyātāḥ| bījopataptatvādasādhyā ityarthaḥ|