Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 2
atha rājayakṣmanidānam||1||
anekarogānugato bahurogapurogamaḥ||1||
rājayakṣmā kṣayaḥ śoṣo rogarāḍiti ca smṛtaḥ||1||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
anekaiḥjvarātīsārādibhiḥ, parivṛtaḥ| tathā, bahūnāṃ rogāṇāṃgulmātīsārādīnāṃ, purogamaḥ-pradhānaśca| yathā hi rājā prāk paścāt rathebhāśvajanairanugamyate, tathā'yaṃ rogo rogaiḥ| rājayakṣmetyādayaścatasraḥ saṃjñāḥ|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
atha rājayakṣmaprakaraṇam| tasya nāmacatuṣṭayamāhaanekarogānugata iti|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
nāmanirvacanamāha-nakṣatrāṇāmiti| rājñaḥ-candrasya, yakṣmārogo, rājayakṣmā| athavā, rogāṇāṃ rājā yakṣmā ceti rājayakṣmā| dehamauṣadhaṃ ca kṣiṇotīti kṣayaḥ| athavā, śukrādikṣayāt sambhavatīti kṣayaḥ, kāryakāraṇayorabhedopacārāt| rasādayo dhātavaḥ śuṣyantyaneneti śoṣaḥ|