Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 23
sādhyā doṣaiḥ pṛthak trayaḥ||37||
miśrā yāpyā dvayātsarve jarasā sthavirasya ca||37||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
pṛthagdoṣaiḥ-vātapittaśleṣmabhiḥ, ye jātāstrayaḥ kāsāste sādhyāḥ| ye punaruttarakālamāhāravihārādinā miśrāḥmiśralakṣaṇāḥ sampannāḥ, te yāpyāḥ| kiṃ sarva eva miśradoṣotpannā yāpyāḥ? netyāha-dvayāt,-doṣadvayāt, ye miśrāḥ sampannāste yāpyāḥ| na punardoṣatrayādye miśralakṣaṇāste'pi yāpyā iti dvayagrahaṇāt pratipādayati| sarve-kāsā ye sādhyā uktāḥ pṛthagdoṣajāste'pi, jarasājarayā hetubhūtayā, sthavirasyotpannā yāpyāḥ| vṛddho hi niṣkāsa eva yāpyānām| tathā covāca saṅgrahe (sū. a. 13) "vṛddho yāpyānām|" iti|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
vātakāsāditrayasya sādhyatāmāha-sādhyā iti| dvidoṣāṇāmmiśrā yāpyā dvayāditi| dvidoṣatvaṃ ca paścādanubandhinā doṣeṇa, dvidoṣajakāsānukteḥ| sarveṣāṃ kāsānāmsarve iti| yāpyatvaṃ sthavirasya puruṣasya, jarasā janitā ye kāsāste yāpyāḥ| āhāravihārajanitāstu sādhyāḥ| "kāsaśvāsau jvaraccharditṛṣṇātīsāraśophinam|"iti vikṛtau (hṛ. śā. a. 5/76)|