Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 17
hetubhedātpratīghātabhedo vāyoḥ saraṃhasaḥ||21||
yadrujāśabdavaiṣamyaṃ kāsānāṃ jāyate tataḥ||22||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
hetubhedāt-nidānaviśeṣāt, kāsasamprāptau vartamānasya vāyoḥ pratīghātabhedaḥ-pratyāhāraviśeṣaḥ| kimbhūtasya vāyoḥ? saraṃhaso-vegavataḥ| yat-yasmāt, tataḥ-tasmāt, rujāśabdayoḥ-śūladhvanyoḥ, vaiṣamyaṃ-na samatā, kāsānāṃ jāyate| anyādṛśau ruk'a'aśabdau vātakāse, anyādṛśāvanyeṣu kāseṣu|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
samprāptyaikye'pi kāsabhede yuktimāha-hetubhedāditi| yadyapi pañcānāṃ kāsānāṃ vāyureva samavāyikāraṇam, tathā'pi nimittakāraṇānāṃ pittādīnāṃ bhedādvāyoḥ pratīyate bhedaḥ| pittena kaphena uraḥkṣatena dhātujakṣayasaṅkucitaiḥ srotobhiryo'nyathā pratihanyate pratighātabhedāt| śūlabhedaḥ śabdabhedaśca kāsānāṃ bhedakaḥ| yat-yasmāt|