Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 8
adho yāpyaṃ calādyasmāttatpracchardanasādhanam||11||
alpauṣadhaṃ ca pittasya vamanaṃ na varauṣadham||11||
anubandhī calo yaśca śāntaye'pi na tasya tat||12||
kaṣāyāśca hitāstasya madhurā eva kevalam||12||
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
adhogasya yāpyatvamāha-adho yāpyamiti|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
adho yāpyaṃ-adhogaṃ raktapittaṃ yāpyam| kasmāt? yasmāccalāt-vātādadhikāt, 'utpadyate' ityadhyāhāryam| tacca-adhogaṃ raktapittaṃ, pracchardanasādhanam| pracchardanaṃvamanaṃ, sādhanaṃ-cikitsitaṃ, yasya tadevam| tathā, alpamauṣadhaṃ-cikitsitaṃ, yasya tadalpauṣadham, nordhvagaraktapittavadbahvauṣadham| katham? ityāhayasmādayaṃ rogaḥ pittapradhānaḥ| pitte ca vamanaṃ na varauṣadhaṃ-śreṣṭhamauṣadhaṃ na bhavati| kaphe hi vamanaṃ pradhānamuktam| alpauṣadhatve dvitīyaṃ hetumāha-kaṣāyāścetyādi| tasya-adhogasya raktapittasya, madhurā eva kevalaṃ kaṣāyā hitāḥ-pathyāḥ, na tiktāḥ kaṣāyāśca, teṣāṃ vātakopakāraṇatvāt| tathā, asya calo-vāyuḥ, yo'nubandhī-anubalatvena sthitaḥ, tasyāpi vāyorna tat-vamanaṃ, śāntaye-śāntyartham|