Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 21
pratirogamiti kruddhā rogādhiṣṭhānagāminīḥ||23||
rasāyanīḥ prapadyāṣu doṣā dehe vikurvate||1|| 23 1/2||1||
iti ṣrīvaidyapatisiṃhaguptasūnuṣrīmadvāgbhaṭaviracitāyāmaṣṭāṅgahṛdayasaṃhitāyāṃ tṛtīye nidānasthāne sarvaroganidānaṃ nāma prathamo'dhyāyaḥ||1||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
pratyāmayamiti-anena prakāreṇa, kruddhāḥ-kupitāḥ, doṣā āśu-drāgeva, dehe vikurvate-śarīre vikāraṃ janayanti| kiṃ kṛtvā? rasāyanīḥ-nāḍīḥ, prapadya-prāpya| kimbhūtāḥ? rogasyādhiṣṭhānāni-sthānāni rasarudhirādīni, tāni gantuṃ śīlaṃ yāsāṃ tā rogādhiṣṭhānagāminyaḥ, tāstathāvidhā nāḍīḥ prāpya vikṛtibhājo doṣāḥ sampadyanta ityarthaḥ| iti śrīmṛgāṅkadattaputraśrīmadaruṇadattaviracitāyāmaṣṭāṅgahṛdayaṭīkāyāṃ sarvāṅgasundarākhyāyāṃ tṛtīye nidānasthāne sarvaroganidānaṃ nāma prathamo'dhyāyaḥ samāptaḥ|| 1||10