Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 70
jvarātisārau ṣophānte ṣvayathurvā tayoḥ kṣaye||94||
durbalasya viṣeṣeṇa jāyante'ntāya dehinaḥ||94||
ṣvayathuryasya pādasthaḥ parisraste ca piṇḍike||95||
sīdataḥ sakthinī caiva taṃ bhiṣak parivarjayet||95||
ānanaṃ hastapādaṃ ca viṣeṣādyasya ṣuṣyataḥ||96||
ṣūyete vā vinā dehātsa māsādyāti pañcatām||96||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
jvarātisārau svatantrasya ṣophasyānte-avasāne, jāyete| athavā ṣvayathustayoḥ-jvarātisārayoḥ, kṣaye jāyate| evaṃ jvarātisāraṣophā yasya ṣarīriṇo jāyante tasya te'ntāyamṛtyave, jāyante| durbalasya viṣeṣeṇantāya, ṣīṅrakāritvāt| ṣvayathuḥ pādastho yasya piṇḍike ca parisraste-sthānāccyute,sakthinī ca sīdataḥ-sādaṃ gacśataḥ, taṃ-tādṛṣaṃ naraṃ, vaidyo varjayet| mukhaṃ hastacaraṇaṃ ca yasyaite viṣeṣeṇa ṣuṣyataḥ, dehaṃ vinā vā yasya ṣūyete, sa āturo māsena pañcatāṃ-pañcamahābhūtasamatvaṃ,
yāti| §8464 10