Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 23
pūrvaṃ śiraḥkapālāni dārayitvā viśodhayet||31||
kakṣorastālucibukapradeśe'nyatame tataḥ||32||
samālambya dṛḍhaṃ karṣetkuśalo garbhaśaṅkunā||32||
abhinnaśirasaṃ tvakṣikūṭayorgaṇḍayorapi||33||
pūrvaṃ śiraḥsambandhīni kapālāni viśodhayet| kiṃ kṛtvā? śastreṇa dārayitvā,-chitvā|
evaṃ śiraḥkapālāni śodhayitvāgarbhiṇīkoṣṭhabāhyāni kṛtvā, tataḥ-anantaraṃ, kakṣorastālucibukapradeśe'nyatame-tadviṣaye, samālambyataṃ garbhaṃ gṛhītvā, dṛḍhaṃ kṛtvā ākarṣet| kena?
garbhaśaṅkunā| kaḥ?
kuśalaḥ,-abhyastakarmā vaidyaḥ|
abhinnaśirasaṃ-avidāritottamāṅgaṃ punargarbhaṃ, akṣikūṭayostathā gaṇḍayostadviṣaye'nyatame pradeśe-kadācidakṣikūṭapradeśe kadācidgaṇḍapradeśe, samālambya taṃ garbhaṃ dṛḍhaṃ garbhaśaṅkunā gṛhītvā karṣet|