Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 74
adyaśvaḥprasave glāniḥ kukṣyakṣiślathatā klamaḥ||74||
adhogurutvamaruciḥ praseko bahumūtratā||75||
vedanorūdarakaṭīpṛṣṭhahṛdvastivaṅkṣaṇe||75||
yonibhedarujātodasphuraṇasravaṇāni ca||76||
āvīnāmanu janmātastato garbhodakastrutiḥ||76||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
adya vā śvo vā āsannaḥ prasavaḥ, tasmin āsanna (adyaśvaḥ)prasave glānyādayo bhaveyuḥ, garbhiṇyā iti sambandhaḥ| glāniḥ-harṣakṣayaḥ| tathā, kukṣī cākṣiṇī ca kukṣyakṣi, tasya ślathatā śithilatvaṃ, svasthānāccalitatvamiva| tathā, klamaḥ-upatāpaḥ| tathā, adhogurutvādīni bhavanti| tathā,ūrvādiṣu vedanāpīḍā bhavati| tathā, yonibhedādayaḥ syuḥ| ataḥ-asmādyonibhedādeḥ, anu-paścāt, āvīnāṃ-garbhaniṣkramaṇakālaśūlaviśeṣāṇāṃ, janma-utpādaḥ| tataḥ-anantaraṃ, garbhodakastrutiḥ-tatkālaṃ yonito jalastrāvaḥ, strāvamātraḥ sa garbhodakasaṃjñaḥ|