Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 62
ojo'ṣṭame sañcarati mātāputrau muhuḥ kramāt||62||
tena tau mlānamuditau tatra jāto na jīvati||63||
śiśurojonavasthānānnārī saṃśayitā bhavet||63||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
ojaḥ-sarvadhātūnāṃ tejaḥ kartṛ, mātāputrau karmabhūtau, sañcarati| mātā ca putraśceti dvandvaḥ| "ānaṅṛto dvandve" ityānaṅādeśaḥ| kathaṃ sañcarati? muhurmuhuḥ| kramāt-krameṇa, kadācidgarbhiṇīmojaḥ sañcarati kadācitputramiti| evaṃ [ tena-] kadācitkenaujaḥsañcaraṇena, tau-mātāputrau, mlānamuditausyātām| tayā pūrvanirūpitayā garbhagarbhiṇyubhayasambaddhayā nāḍyobhayatra sañcarattadoja ubhayasambaddhaṃ yadā garbhaṃ sañcarati tadā garbho mudito-hṛṣito, bhavedojaḥsampattyā, garbhiṇī ca mlānā bhavet| yadā ca tadojo garbhiṇīṃ sañcarati tadā tayaivojaḥ sampattyā garbhiṇī muditā bhavet, śiśurmlāno bhavedojaḥ sampattyabhāvāt| [ tatra-] tasmin kāle, śiśuḥ-bālo, jātaḥ-utpanno, na jīvati| kutaḥ? ojonavasthānāt| ojasastadānīṃ śiśāvanavasthitatvāt,acirakālaprarūḍhatvādojasaḥ| garbhiṇyāṃ tu na sarvamacirakālamanavasthitamojaḥ, yathā garbhe| tasmānna tasyā nirojastvam| ata evāha-nārīsaṃśayitā bhavet,kadācijjīvati kadācinna jīvatīti saṃśayitārthaḥ|