Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 20
peyaṃ kuṇapapūyāstre candanaṃ vakṣyate tu yat||16||
guhyaroge ca tatsarvaṃ kāryaṃ sottarabastikam||16||
2.1.40
kuṇapākhye rajasi pūyākhye cāpi candanaṃ peyam| atra 'dravānuktau jalaṃ deyam' (hṛ. ka. a. 6/23) iti paribhāṣayā jalena pātavyamiti bodhyam| kṣīṇārtava iha cikitsitaṃ noktam, tacca svadhiyohyam| yathā kṣīṇaretasi śukrakarī kriyā kāryetyuktam, tathā kṣīṇe rakte raktakarī kriyā kāryeti| na ca kevalametatpūrvoktameva cikitsitaṃ kāryam, yāvadguhyarogapratiṣedhe yadvakṣyate-bhaṇiṣyate, tadapi sarvaṃ sādhanaṃ yathāyogaṃ vamanādi yonau picukadhāraṇādikaṃ ca kāryam| kimbhūtam? sottarabastikam| sahottarabastinā vartata iti sottaravastikam| uttarabastirapi tatra kārya ityarthaḥ| sottarabastikamiti "tena saheti tulyayoge" iti vahuvrīhiḥ, "śeṣādvibhāṣā"iti kap, 'vopasarjanasya" iti sabhāvaḥ| uttarabastirapi tatrauṣadhamityarthaḥ|