Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 66
śalye māṃsāvagāḍhe cetsa deśo na vidahyate||45||
tatastaṃ mardanasvedaśuddhikarṣaṇabṛṃhaṇaiḥ||46||
tīkṣṇopanāhapānānnaghanaśastrapadāṅkanaiḥ||46||
pācayitvā harecchalyaṃ pāṭanaiṣaṇamedanaiḥ||47||
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
vidāhopāyamāha-śalye māṃsāvagāḍha iti|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
māṃsāvagāḍhe-māṃsāntarnigūḍhe śalye sati, yadi sa deśo na vidahyate-na pacyate, yatra tat tiṣṭhati śalyam| tatastaṃ mardanena svedanena vā, kadācit śuddhyāvamanādikayā, kadācitkarṣaṇena, kadācidbṛṃhaṇena, kadācittīkṣṇopanāhena, kadācittīkṣṇānnapānena, tīkṣṇaśabdasya hi pratyekaṃ sambandhaḥ, kadāciddhanaśastrapadāṅkanaiḥ, śastrasya padāni-śastrapadāni, ghanāni saṃhitani, ca tāni śastrapadāni ca, teṣāmaṅkanaṃ-lakṣaṇaṃ, taiḥ| mardanādibhirekena dvābhyāṃ sarvairvā yathākramaṃ pūrvaṃ śalyaṃ pācayitvā tataḥ pāṭanaiṣaṇabhedanairharet|