Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 60
apāṃ pūrṇaṃ vidhunuyādavākśirasamāyatam||40||
vāmayeccāmukhaṃ bhasmarāśau vā nikhanennaram||40||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
apāṃ pūrṇaṃ naraṃ vidhunuyāt| kimbhūtam? avakśirasam, avāk-adhaḥ, śiro-mūrdhā, yasya tam| tathā āyataṃdīrghaṃ kṛtvā, tathā taṃ naraṃ vāmayedvaidyaḥ| athavā, āmukhaṃ-mukhaṃ yāvat, bhasmarāśau nikhanet-nyaset| tathoktam-"udakapūrṇasya cakrādyāropaṇenodakaniḥsāraḥ kāryaḥ|" iti|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
sarvāṅgagatasyodakaśalyasyopāyamāha-apāṃ pūrṇamiti| vidhunuyāt-kampayet, vāmayecca vamanadravyaiḥ| athavā mukhaparyantaṃ bhasmarāśau nikhanet|
1.28.187
karṇe'mbunā pūrṇe sati tailavāriṇī kṣipet| kiṃ kṛtvā? hastena mathitvā-kareṇa viloḍya| tathā'dhomukhaṃ karṇaṃ hanyāt| vā-athavā, cūṣayet nāḍyā vā śṛṅgādibhiḥ|