Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 2
nānāvidhānāṃ śalyānāṃ nānādeśaprabādhinām||1||
āhartumabhyupāyo yastadyantraṃ yacca darśane||1||
arśobhagandarādīnāṃ śastrakṣārāgniyojane||2||
śeṣāṅgaparirakṣāyāṃ tathā bastyādikarmaṇi||2||
ghaṭikālābuśṛṅgaṃ ca jāmbavauṣṭhādikāni ca||3||
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
yantralakṣaṇamāha-nānāvidhānāmiti| śalyāharaṇe ya upāyaḥ, yaścārśaḥprabhṛtidarśane, yaśca śāstrādicchedyasamīpāṅgarakṣaṇe, yaśca bastyādipraṇayane, yaśca ghāṭikādirācūṣaṇādau, tadyantram| evaṃvidha upāyaviśeśo yantramityarthaḥ|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
anekaprakārāṇi yāni śalyāni-śastraveṇupāṣāṇādirūpāṇi, vividheṣu śarīrapradeśeṣu niviśante, teṣāmāharaṇe ākṛṣṭuṃ, yo'bhyupāyastadyantram| 'ucyate' iti śeṣaḥ| tathā, arśobhagandaranāḍīvraṇādīnāṃ śastrādiyojane sati śeṣasya-nirujasyāṅgasya, parirakṣāyāṃ-rakṣānimittam, svasthasyāṅgasya śastrādyābādhānivṛttyarthamityarthaḥ| tathā, bastinasyādikarmaṇi ya upāyastacca yantram| tathā ghaṭikādi ca yantraṃ pavanākarṣaṇāya raktādyākarṣaṇāya ca| jāmbavauṣṭhasandaṃśādīni ca yantrāṇi|