Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 7
athāñjanaṃ śuddhatanornetramātrāśraye male||8||
pakvaliṅge'lpaśophātikaṇḍūpaicchhilyalakṣite||8||
mandagharṣāśrurāge'kṣiṇa prayojyaṃ ghanadūṣike||9||
ārti pittakaphāsṛgbhirmārutena viśeṣataḥ||9||
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
añjanasya viṣayamāha-athāñjanamiti| śophālpatvādyupalakṣīte pakalakṣaṇe sati, tathā gharṣādyalpatve dūṣikāghanatve ca|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
atha-āścotanādanantaraṃ, añjanaṃ prayoktavyam| kīdṛśasyāturasya? śuddhā tanuryasya saḥ, tasya| male netramātrāśraye-na tvadhikaśarīravyāpini| tathā, pakvaliṅge| pakvaliṅgatā kathaṃ vedyā? iti viśeṣaṇadvāreṇāhaalpaśophenātikaṇḍvā paicchhilyena ca lakṣite-avagate, 5 'pakvaliṅge sati| kīdṛśe'kṣiṇa? mandāḥ-alpāḥ, gharṣāśrurāgā yasya tasmin| tathā, ghanā dūṣikā-netramalo, yasminnayane tasmin| etadapi pakvaliṅgameva| pittena kaphena raktena cāture, mārutena cāture viśeṣeṇāñjanaṃ prayojyam| §5183 10