Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 28
āśukṛccirakāritvaṃ guṇotkarṣāpakṛṣṭatā||34||
marśe ca pratimarśe ca viśeṣo na bhavedyadi||35||
ko marśaṃ saparīhāraṃ sāpadaṃ ca bhajettataḥ||35||
acchapānavicārākhyau kuṭīvātātapasthitī||36||
anvāsamātrābastī ca tadvadeva vinirdiśet||36||
1.20.83
āśukāriguṇayukto marśaḥ, cirakārī tu pratimarśaḥ| guṇotkarṣatvayukto marśo guṇāpakṛṣṭatānvitastu pratimarśa ityanayorbhedaḥ| yadi ca marśe pratimarśe ca viśeṣaguṇo na syāt, tato marśaṃ saparihāraṃ savyāpadaṃ ca ko bhajet? na kaścidbhajedityarthaḥ| marśapratimarśaviśeṣavadacchapānavicārākhyau snehau śīghrakāritvādinā viśeṣeṇa nirdiśet| tathā, kuṭīpraveśasthityā yadrarasāyanamupayujyate, yacca vātātapādyaparihārasthityā rasāyanaṃ kriyate, te ca dve api tathaiva saviśeṣe nirdiśet| tathā, anvāsaḥanuvāsanaṃ, tathā mātrābastiśca, tāvapyevaṃ śīghrakāricirakāritvādiguṇairvinirdiśet|