Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 6
yathāsvaṃ yaugikaiḥ snehairyathāsvaṃ ca prasādhitaiḥ||5||
kalkakvāthādibhiścādyaṃ madhupaṭvāsavairapi||5||
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
virecananasyasya dravyāṇyāha-yathāsvamiti| yathāsvaṃyo yasyocitaḥ snehaḥ, tena| yathāsvaṃ-yadyasyocitamauṣadhaṃ, tena| sādhitaiḥ snehaiḥ kalkaiḥ kvāthaiśchūrṇādibhiścha| ādyaṃ-virecanam| paṭu-saindhavam| saṅgrahe tu (sū. a. 29)- "tatra bhīrustrīkṛśasukumāreṣu snehaḥ| galarogasannipātajvarātinidrāmanovikārakṛmiśirorogākṣispandanatimirakṛcchraviṣābhipannābhiṣyannasarpadaṣṭavisaṃjñeṣu śeṣāḥ| teṣveva ca bhūyasi doṣe śīghrakāriṇī ca cūrṇaḥ| sa hi nāsāyāmāvegakarataro bhavati|" iti|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
ye ye snehā yathāsvaṃ taiḥ| kimbhūtaiḥ? yogikaiḥ,yogārhaiḥ sarṣapatailādibhiḥ, na tu ghṛtādibhiḥ| tathā, yathāsvaṃ-marīcaśuṇṭhyādibhiḥ, prasādhitaiḥ-saṃskṛtaiḥ| tathā, kalkakvāthasvarasādibhiśca yathāsvaṃ kaphaghnairgirikarṇikādijaiḥ sādhitaṃ, ādyaṃ-virecanākhyaṃ nasyaṃ, bhavati| na kevalametairyāvanmākṣikādibhiśca| āsavo-madyaviśeṣaḥ|