Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 66
tathā nijāgantuvikārakāri-raktauṣadhatvena śirāvyadho'pi||87||
iti śrī vaidyapatisiṃhaguptasūnuśrīmadvāgbhaṭaviracitāyāmaṣṭāṅgahṛdayasaṃhitāyāṃ sūtrasthāne bastividhirnāmaikonaviṃtitamo'dhyāyaḥ||19||
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
śirāvyadho'pi bastitulya ityāha-tatheti| nijānāmāgantūnāṃ ca yatkāraṇaṃ raktaṃ tadouṣadhatvāt śirāvyadho'pi bastivat| iti hemādriṭīkāyāmāyurvedarasāyane| bastikarmaprakaraṇaṃ sāmastyena nirūpitam||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
na kevalaṃ bastiḥ, yāvacchirāvyadho'pi cikitsārddhaḥ sarvā vā cikitsetyupadiṣṭaḥ| kutaḥ? nijetyādinā| nijāḥvātādisamutthāḥ, āgantavo-viṣavahnyādisamutthāḥ, nijāścāgantavaśca te ca te vikārāśca nijāgantuvikārāḥ, tānkartuṃ śīlaṃ yasya tannijāgantuvikārakāri, tacca tadraktaṃ ca nijāgantuvikārakāriraktaṃ, tasyauṣadhatvena| tatra visarpavidradhiprabhṛtirogaviśeṣopaśamakaraṇāccikitsārddhaḥ śirāvyadha upaviṣṭaḥ| tathā, apare'ti ye rogāḥ śītoṣṇasnigdharūkṣādyairapyupakramairanupaśāntāḥ, te'pi śirāvyadhasādhyāḥ| ata eva sarvā'pi cikitsā śirāvyadha ukta iti| iti śrīmṛgāṅkadattaputraśrīmadaruṇadattaviracitāyāmaṣṭāṅgahṛdayaṭīkāyāṃ sarvāṅgasundarākhyāyāṃ sūtrasthāne bastividhirnāmaikonaviṃśo'dhyāyaḥ samāptaḥ|| 19||