Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 59
strīṇāmārtavakāle tu yonirgṛhṇātyapāvṛteḥ||77||
vidadhīta tadā tasmādanṛtāvapi cātyate||78||
yonivibhraṃśaśūleṣu yonivyāpadyasṛgdare||78||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
lalanānāmṛtukāla evārtavakālaḥ-"ṛtustu dvādaśa niśāḥ" (hṛ. śā. a. 1|27) ityādinoktaḥ, tatra ṛtau yoniḥ kartā uttarabastisvabhāvaṃ snehaṃ gṛhṇāti| kutaḥ? apāvṛteḥ,apāvaraṇāt kāraṇāt| anyadā tu saṃvṛtatvāt na snehamādatte garbhavat| tasmāddhetostadā-ṛtukāle vidadhīta, prakṛtatvāduttarabastim| atyante-ātyayike vyādhau, anṛtāvapi vidadhīta| tamevātyayaṃ darśayati-yonītyādi| yonivibhraṃśaḥ-uttare (a. 33|40) vakṣyamāṇaḥ, yoniśūloyonirujā, teṣu| tathā, yonivyāpattau| tathā, asṛgdare,raktapittaṃ yonimukhenāgacchat strīṇāmasṛgdaramucyate| eteṣu rogeṣūttarabastimātyayikatvādanṛtāvapi dadyāt| §4699
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
strīṇāmatturabastikālamāha-strīṇāmiti| gṛhṇātyauṣadhamiti śeṣaḥ| apāvṛteḥ-vivṛtvān| ātyayike tu vydhāvanṛtāvapi vidadhīta|