Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 16
———————-atiyoge tu phenacandrakaraktavat||25||
vamitaṃ kṣāmatā dāhaḥ kaṇṭhaśoṣastamo bhramaḥ||26||
ghorā vāyvāmayā mṛtyurjīvaśoṇitanirgamāt||26||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
atiyoge punaḥ phenacandrakaraktavadvamitaṃ-vamanaṃ bhavati| phenaśca candrakaśca raktaṃ ca, tāni vidyante yasya vamitasya tadevam| tathā, kṣāmatādayo bhavanti| tamaḥ-timiradarśanaṃ, dāruṇāśca vātarogāḥ| tathā mṛtyurbhavati, jīvākhyasya śoṇitasya nirgamāt-niṣkāsāt|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
atiyogalakṣaṇamāha-atiyoge tvityādi| phenādiyuktaṃ vamitam| candrakāḥ-mayūrapiccheṣviva| tamaḥ-ajñānam| bhramaḥ-cakrādhirūḍhasyeva| jīvaśoṇitaṃ-ojaḥ| saṅgrahe tu (sū. a. 27) - "svarakṣayamohonmādamūrcchāśiraḥśūnyatāhṛdayadhūmāyanagātraśūlasuptitṛṣṇordhvānilaprakopakarṇaśūlārditavāksaṅgahanusaṃhananajihvāpraveśanirgamākṣivyāvṛttivisaṃjñātā-nidrābalāgnihānayo bhavanti|" iti|