Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 22
vellantarāraṇikabūkavṛṣāśmabhedagokaṇṭaketkaṭasahācarabāṇakāśāḥ||24||
vṛkṣādanīnalakuśadvayaguṇṭhagundrā-bhallūkamoraṭakuraṇṭakarambhapārthāḥ||24||
vargo vīratarādyo'yaṃ hanti vātakṛtān gadān||25||
aśmarīśarkarāmūtrakṛcchrāghātarujāharaḥ||25||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
vellantaro-vīratara uśīrākhyaḥ| araṇikaḥ-agnimanthaḥ| būkaḥ-īśvaramallikā| vṛṣaḥ-āṭarūṣakaḥ| aśmabhedaḥ-pāṣāṇabhedaḥ| gokaṇṭako-gokṣurakaḥ| itkaṭā-sūkṣmapatrikā dīrghalohitayaṣṭikā kāṇḍaviśeṣaḥ, 'ikaḍi' iti loke| sahācaraḥsahacaraḥ| bāṇo-nīlapuṣpaḥ sairyakaḥ| kāśaḥ-śvetacāmarakaḥ| vṛkṣādanī-kāmavṛkṣakaḥ| nalo-mṛtyupuṣpākhyaḥ| kuśadvayaṃsthūlasūkṣmabhedena darbhadvayam| guṇṭho-vṛttatṛṇaḥ, kudaguṇṭhikāparasaṃjñaḥ| gundrā-padaerakaḥ| bhallūkaḥśyonākaḥ| moraṭaḥ-kṣīramoraṭaḥ| kuraṇṭaḥ-sitivārakaḥ| karambhaḥ-uttamāraṇiḥ| pārthā-suvarcalā| eṣa vīratarādirvargogaṇo, vātajān rogān hanti| tathā, aśmaryādiharaḥ| vasantatilakāvṛttam|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
vīratarādigaṇamāha-vellantaretyādi| araṇikaḥ-tarkārī| būkobakapuṣpaḥ| utkaṭaḥ-ikṣuḥ| ṛkṣādanī-vandākaḥ| bhallūkaḥṭiṇṭukaḥ| karambhā-uttamāraṇī| pārthā-ādityabhaktā|