Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 22
atisthaulyāpacīmehajvarodarabhagandarān||20||
kāsasannyāsakṛcchrāmakuṣṭhādīnatidāruṇān||20||
tatra medonilaśleṣmanāśanaṃ sarvamiṣyate||21||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
atibṛṃhitamatisthaulyādīn kurute| 'atibṛṃhitaṃ kurute' ityanupāttenāpi prakṛtatvādatra kartṛpadena kriyāpadena ca sambandhaḥ kāryaḥ| ata eva tadapekṣayā'tisthaulyādīnāṃ dvitīyā| athavā yogyatayaivānupāttenāpi sambandhaḥ kriyādinā bhavatyeva, sukavilakṣaṇasyaivaṃsthitatvāt| tathā ca bhagavato vyāsasya-"yaśca nimbaṃ paraśunā yaścainaṃ madhusarpiṣā| yaścainaṃ gandhamālyena sarvasya kaṭureva saḥ||" iti| atra hi chedasekālaṅkaraṇakriyāpekṣayā nimbādīnāṃ dvitīyā'rthasambandhaśca| sa0-tatrateṣvatisthaulyādiṣu, medonilaśleṣmanāśanaṃ sarvaṃ-annapānauṣadham10
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
atisthaulyādīnāha-atisthaulyāpacīti, kāsasannyāseti| atisthaulyādīn 'atibṛṃhaṇaṃ kuryāt' ityadhyāhāraḥ| ā ra atisthaulyādīnāmauṣadhamāha-tatra medonilaśleṣmanāśanamiti|