Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 18
vimalendriyatā sargo malānāṃ lāghavaṃ ruciḥ||17||
kṣuttṛṭsahodayaḥ śuddhahṛdayodgārakaṇṭhatā||17||
vyādhimārdavamutsāhastandrānāśaśca laṅghite||18||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
vimalendriyatādistandrānāśaścetyanto grantho laṅghitalakṣaṇam| vimalendriyatā-karaṇapāṭavam| kṣuttṛṣoḥ sahaekakālamudayaḥ| śuddhahṛdayeti| hṛdayaṃ codgāraśca kaṇṭhaśca hṛdayodgārakaṇṭham, śuddhaṃ ca taddhṛdayodgārakaṇṭhaṃ ca tasya bhāvaḥ hṛdayodgārakaṇṭhatā| 5 vimalendriyatādīnāṃ padānāmasamastānāṃ nirdeśo doṣadeśādyanurodhenaikasya dvayostricaturāṇāṃ bahutarāṇāṃ vā sarveṣāṃ ca laṅhghitalakṣaṇatvaṃ bhavet, na tvekasya dvayorbahūnāṃ cotpattau laṅghitalakṣaṇatvaṃ bhavet, munirapyanenaiva hetuna'asamāsenaiva lakṣaṇaṃ vyadhatta| yathā (ca. sū. a. 22|34) - "vātamūtrapurīṣāṇāṃ visarge gātralāghave| hṛdayodgārakaṇṭhāsyaśuddhau tandrāklame gate|| svede jāte rucau caiva kṣutpipāsāsahodaye| kṛtaṃ laṅghanamādeśyaṃ nirvyathe cāntarātmani||"iti|