Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 17
śleṣmā tu pañcadhā———————————-||15||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
śleṣmā tu pañcadhā,-pañcaprakāraḥ|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
śleṣmaviśeṣānāha-śleṣmeti| avalambakalke dakabodhakatarpakaśleṣakabhedāt pañcādhā śeṣmā|
1.12.52
avalambakasya sthānakarmāṇyāha-uraḥstha iti| avalambakasya uraḥ sthānam| trikādyavalambanaṃ karma| trikasyapṛṣṭhādhārasya, svavīryataḥ-ātmaprabhāveṇa, avalambanaṃ karoti| hṛdayasyānnavīryāt, cakārāstvavīryācca| hṛdayāvalambane'nnavīryaṃ sahakāri, "ātmavīryeṇa annarasasahitena" iti suśrutavacanāt (sū. a. 21/14)| tatstha eva śeṣāṇāṃ-kaṇṭhādīnām, kaphadhāgnāṃ-kaphasthānānām, ambukarmaṇā-jalavyāpāreṇa kledanatarpaṇapūraṇādinā, avalambanaṃ karoti| kecittu bāhugrīvāsthitrayasaṅghātaṃ trikamāhuḥ| tadasat| trikaśabdasya pṛṣṭhavaṃśādhara eva rūḍhatvāt| rūḍhistuyogādvalīyasī| āsannatvaṃ cāprayojakam, davīyasāmapi kaphādhāgnnāmavalambanokteḥ|