Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 6
—————————————-prāṇo'tra mūrdhagaḥ||4||
uraḥkaṇṭhacaro buddhihṛdayendriyacittadhṛk||4||
ṣṭhīvanakṣavathūdgāraniḥśvāsānnapraveśakṛt||5||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
atra-eṣu madhye, prāṇo vāyurmūrdhagaḥ-śirasi sthitaḥ, uraḥ kaṇṭhaṃ ca carati| tathā, buddhyādīnāṃ dhārakaḥ| tathā, ṣṭhīvanādikriyaḥ| ṣṭhīvanaṃ-mukhasrāvodgāraḥ| ṣṭhīvanamiti "ṣṭhīverlyuṭi ṣṭhīvisivyordīrghaśca" iti pṛṣodarādipāṭhāddīrghaḥ|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
prāṇasya sthānakarmāṇyāha-prāṇo'treti| prāṇasyamūrdhā'vasthitisthānam| uraḥ kaṇṭhaśca vicaraṇasthānam| buddhayādidhāraṇaṃ ṣṭhīvanādikaraṇaṃ ca karma| hṛdayaṃ-mano'dhiṣṭhānam| cittaṃ-manaḥ| indriyāṇicakṣurādīni|