Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 2
rājā rājagṛhāsanne prāṇācāryaṃ niveśayet||1||
sarvadā sa bhavatyevaṃ sarvatra pratijāgṛviḥ||1||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
rājā-nṛpaḥ, prāṇācāryaṃ-vaidyaṃ, rājagṛhāsanne niveśayetāvāsayet| evaṃ sati yo guṇaḥ syāttamāha-sarvadetyādi| sarvadā-sarvakālaṃ rātridivasameva, nṛpabhavanasamīpasthitaḥ saḥ-vaidyaḥ sarvatra-annapānaśayanamālyādau, pratijāgṛviḥ-dattāvadhāno bhavati|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
annarakṣā ca viṣavirūddhāvidhisevanaśayana sambhogebhyaḥ| te ca rājñaḥ prāyeṇa sambhavanti, tebhyaśca rakṣā vaidyādhīnā| tasmādrājño vaidyasannidhiṃ vidhatterājeti| prāṇācāryaṃ-vaidyam,evaṃ-sannidhau satyām, saḥvaidyaḥ, sarvadā-sarveṣu kāleṣu, sarvatra-sarveṣu kāryeṣu, pratijāgṛviḥ-pratipadārthaṃ jāgarūkaḥ samyagavahito bhavati|