Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 169
sakesaraṃ caturjātaṃ tvakpatrailaṃ trijātakam||160||
pittaprakopi tīkṣṇoṣṇaṃ rūkṣaṃ rocanadīpanam||160||
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
tvagādestrayasya catuṣṭayasya ca saṃjñāṃ kurvan guṇānāhasakesaramiti| tvakpatrailaṃ-trijātakam| tadeva sakesaraṃcaturjātasaṃjñam| dvayamapi pittaprakopitvādiguṇam| kecitpūrvārddhamapaṭhitvottarārddha maricena yojayanti| tadasat| triphalāvat trijātakacaturjātakābhyāmapi pyavahārāt pittaprakopitvādiguṇayogaśaṅkāyā nirbījatvācca| na hi tantrāntare etatpratikūlā guṇā uktāḥ, kintvanukūlāḥ| yathā cikitsākalikāyām (ślo.60)-"tvakpatrakailaṃ trisugandhametat prakīrtitaṃ vātakaphāpahāri| varṇyaṃ viṣaghnaṃ ca sanāgapuṣpaṃ jñeyaṃ caturjātakametadeva||" iti|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
dīpanarocanamityetatparyantam| tvak ca patraṃ cailā ceti dvandvaikavadbhāvaḥ| etasya nāma trijātakaṃ trisugandhamiti| etattrijātakaṃ kesarayuktaṃ caturjātakamityucyate| tacca pittaprakopitvādiguṇam| pittaprakopi tīkṣṇādiguṇayuktam| 5