Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 135
udriktapittāñjayati trīndoṣānsvādu dāḍimam||117||
pittāvirodhi nātyuṣṇamamlaṃ vātakaphāpaham||118||
sarvaṃ hṛdyaṃ laghu snigdhaṃ grāhi rocanadīpanam||118||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
udriktaṃ-atiriktaṃ, pittaṃ yeṣāṃ tāṃstathāvidhān trīn doṣān madhuraṃ dāḍimaṃ jayati| madhurasya pūrvakathanaṃ prādhānyakhyāpanārtham| pittetyādi| amladāḍimaṃ pittāvirodhi-na pittaṃ kurute na ca pittaṃ śamayati| ata evaitadvātakaphāpahamuktam| sarvaṃmadhuramamlaṃ, ca, yaddāḍimaṃ tat hṛdyādiguṇasaṃyuktam| muninā tūktam (ca.sū.a.27|146)-"rūkṣāmlaṃ dāḍimaṃ yattu tatpittānilakopanam|" iti|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
atha dāḍimaguṇāḥ| tatra svādudāḍimaguṇānāha-udriktapittāniti| amladāḍimaguṇānāha-pittāvirodhīti| pittāvirodhipittodāsīnam| snigdhāmlasyaivaite guṇāḥ, "rūkṣāmlaṃ dāḍimaṃ yattu tatpittānilakopanam|" iti khāraṇādi (caraka)vacanāt| svādvamlasādhāraṇaguṇānāha-sarvaṃ hṛdyamiti| §1691