Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 97
gurvī sarā tu pālaṅkyā————————————-||84||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
pālaṅkyā gurvī| tathā, sarā-śakṛdādibhedinī| tuśabdaḥ picchilaśleṣmalahimādīnāṃ saṅgrahoktānāṃ samuccayārthaḥ| tathā coktaṃ saṅgrahe (sū.a.7)-"pālaṅkyā picchilā gurvī śleṣmalā bhedinī himā|" iti|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
pālaṅkyāguṇānāha-gurvīti| īṣallohitacīritapatrā vāstukasadṛśāpālaṅkyā| "vāstukena samā jñeyā īṣallohitapatrikā| tathā cīritapatrā ca pālaṅkyā sā prakīrtitā||" nanu, "cillī vāstukavat jñeyā pālaṅkyā taṇḍulīyavat| vātakṛdbaddhaviṇmūtrā rūkṣā pittakaphe hitā||' iti suśrutena (sū.a. 46/261) baddhaviṇmūtroktā, iha tu sareti virodhaḥ| maivam| āmā baddhaviṇmūtrā, pakvā tu sareti viṣayabhedāt| yadāha carakaḥ-"sarvāṇi sūpyakāni"ityādau pālaṅkyāṃ paṭhitvā, (ca. sū. a. 27/99)-"śākaṃ guru ca rūkṣaṃ ca prāyo viṣṭabhya jīryati| madhuraṃ śītavīryaṃ ca purīṣasya ca bhedanam||" iti| suśrutoktaṃ ca pittakaphahitatvaṃ pittāvṛtakaphaviṣayamiti| "pālaṅkyā picchilā gurvī śleṣmalā bhedinī himā||" iti saṅgrahe (sū. a. 7) śleṣmalatvavacanāt|