Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 54
matsyā rohitapāṭhīnakūrmakumbhīrakarkaṭāḥ||52||
śuktiśaṅkhodraśambūkaśapharīvarmicandrikāḥ||53||
culūkīnakramakaraśiśumāratimiṅgilāḥ||53||
rājīcilicimādyāśca——————————||54||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
rohitakādaya ekonaviṃśatirjalodbhavā matsyasaṃjñāḥ| caśabdo'nuktakadalakapardakādisamuccayārthaḥ|
1.6.159
matsyānāha-matsyā iti| jalāntarvāsinomatsyāḥ| tatra rohitoraktāṅgaḥ kṛṣṇapṛṣṭho matsyaśaivalabhojanaḥ| pāṭhīnorūṣyodaraḥ kṛṣṇavarṇakaḥ kaṇṭakamañjariḥ| kūrmaḥkacchapaḥ| kumbhīro-mahānnakrasadṛśaḥ| karkaṭaḥ-kulīraḥ| śuktiḥ-muktāsphoṭaḥ| śaṅkhaḥ-kambuḥ| udro-jalabiḍālaḥ| śambūkaḥ-kṣudraśaṅkhaḥ| śapharī-kṣudramatsyaḥ| varmiḥsarpākāraḥ| candrikā-pārśveṣu kaṇṭakavalayito vartulaḥ| culūkī-dantyākāro'ntarvaktro bahirniśvāsabhuk| nakro-rajjvākāraḥ| makaraḥ-siṃhadaṃṣṭraḥ| śiśumāraḥśiśughnaḥ| timiḥśatayojanavistṛtaḥ, taṃgilatīti-timiṅgilaḥ| rājī-rājīvo vajrābhaḥ| cilicimaḥ-śakalī lohitanayanaḥ sarvato lohitarājiḥ prāyo bhūmicārī| ādyaśabdādgomatsyādayaḥ| §1377