Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 62
tadguṇā vāruṇī hṛdyā laghustīkṣṇā nihanti ca||68||
śūlakāsavamiśvāsavibandhādhmānapīnasān||68||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
evaṃ vāruṇī-prasannā| ta eva suroktā guṇā yasyāḥ sā tadguṇā, surāsamaguṇetyarthaḥ| tathā, hṛdayāya hitāhṛdyā| tathā, laghustīkṣṇā ca| śūlādīnnihanti ca| vibandhaḥsrotasāmupalepena doṣādīnāmavahanam| jagalamedakabakkasānāṃ sutarāmanupayogitvādguṇā nehoktāḥ| saṅgrahe (sū.a.6) tūktā eva| yathā-"jagalaḥ pācano grāhī rūkṣastadvacca medakaḥ| bakkaso hṛtasāratvādviṣṭambhī doṣakopanaḥ||" iti| vāruṇyā adhobhāgo ghano-jagalaḥ| jagalasyādhobhāgo-medakaḥ| pānīyena madyakalkapīḍa(ne)notpannobakkasaḥ|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
vāruṇīguṇānāha-tadguṇeti| vāruṇī-śvetasurā| sā ca śvetapunarnavādimūlayuktena śālipiṣṭena kriyate| tadguṇāsurātulyā| vibandhaḥ-vātarodhaḥ| ādhmānaṃ-udarāpūraḥ| vāruṇī-acchasureti kecit| tanna| tasyāḥ kaphaghnatvāt| uktaṃ hi suśrutena (sū.a.45/178)-"prasannā kaphavātārśovibandhānāhanāśinī"iti|