Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 30
tadvanmastu saraṃ srotaḥśodhi viṣṭhambhajillaghu||35||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
mastu tadvat-takravadguṇairvedyam| tathā, saram| tathā, srotaḥśodhiḥ| tathā, viṣṭambhajit| suśrute coktam (sū.a.45|81)- "tṛṣṇāklamaharaṃ mastu laghu srotoviśodhanam| amlaṃ kaṣāyānurasamavṛṣyaṃ kaphavātajit|| āhlādanaṃ prīṇanaṃ ca bhinattyāśu malaṃ ca tat| balamāvahati kṣipraṃ tathā bhaktasya rocakam||" iti|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
mastuguṇānāha-tadvaditi| sujātasya dadhno dravabhāgomastu| doṣapūrṇāni srotāṃsi śodhayatīti-srotaḥśodhi| saraṃ-malānulomanam| viṣṭambhajit-vātānulomanam| bhedino'pi kūṣmāṇḍāderviṣṭambhitvadarśanāt grāhiṇo'pi nāgarasya vibandhanuttvadarśanādubhayorgrahaṇam| tadvaditi laghutve siddhe ladhvityatiśayārtham|